Diyarbakır Gezilecek Yerler : Muhteşem Yerler Listesi

Diyarbakır gezilecek yerler itibariyle tarihi 9 bin yıl öncesine kadar uzanan Diyarbakır, yüzyıllar boyunca Anadolu ve Mezopotamya arasında kalıp köprü görevi görmüştür. Bu bölgede yaşamış olan; Hurri, Asur, İskit, Sasani, Eyyübi, Moğol, Urartu, Med – Pers, Safevi ve Osmanlı gibi devletlerin bırakmış olduğu tarihi eser, kültürel miras günümüze kadar gelmeyi başarmıştır. Konum

Dünyanın en eski şehirleri arasında yer Alan Diyarbakır Dicle Nehri’nin sağ tarafında kalıyor. Diyarbakır ilinin toplamda 17 tane ilçesi bulunuyor. Doğudaki en kalabalık il olma özelliğine sahiptir. Diyarbakır’ı kaç günde gezebiliriz gibi soruların cevabı ise, güzel bir tatil yapmak istiyorsanız 3 – 4 gününü ayırmanız gerekiyor.

Karasal iklimin hakim olduğu Diyarbakır’da, yaz ayları son derece sıcak geçiyor olsa da çok fazla ziyaret alan bir şehirdir. Ziyaret edilecek yerleri gezebilmek için en iyi zaman dilimi yağışların az olduğu ve güneşin hafif hafif kendisini göstermiş olduğu bahar ayıdır.

Müze kartlar sayesinde Türkiye’nin birçok ilinde geçerli olan ücretsiz giriş yapabilmeye yardımcı olan müzekart sayesinde Diyarbakır’da yer alan müzeleri ve turistlik yerleri ziyaret edebilme şansını elde edebilirsiniz.

Diyarbakır’da Ne Yenir?

Diyarbakır halkı neredeyse her yemekte et yemeyi seviyor. Bütün yemeklerin temelinde etlerin hakim olduğunu söylemek yanlış bir bilgi olmaz. Değişik ve bir o kadar lezzetli olan yemeklerin hazırlanması oldukça zaman alıcı.

Meftune, Diyarbakır Nardanaşı, meşhur Duvaklı pilav Mahlepli Diyarbakır Çöreği, Mumbar Dolması Ayvalı kavurma gibi yöresel yemeklerin tariflerini Diyarbakır halkından almanız mümkün. Kişi başına ortalama olarak ödenecek yemek fiyatı 80 – 120 TL civarındadır. Kişi başına ortalama olarak ödenecek Kahve fiyatı 30 – 60 TL arasında değişiyor.

Diyarbakır’da Arap, Ermeni, Kürt, Süryani, Türk, Yahudi ve Zaza halklarının iç içe yaşaması sebebiyle yemek çeşitleri de oldukça fazla. Mutfak genelde kebap gibi ağır yemeklerle şekillenmiş; içli köfte, ciğer kebabı, meftune, lebeni, kaburga dolması, burma kadayıf ve Nuriye tatlısı en meşhur tatlarındandır. Karpuz da bölgede yetiştiğinden listenize ekleyebilirsiniz.

Diyarbakır’a ne zaman gidilir?

Yazın pastırma sıcağını göz önünde bulunduracak olursanız sonbahar ayları ya da ilkbahar ayları gezmek için en ideal aylar olacaktır. Genel olarak merkezinde ılıman iklime sahip olan Diyarbakır, yaz aylarında oldukça sıcak olur.

Temmuz ve Ağustos ayında 30 derecenin üzerinde seyreden sıcaklıklar, ilkbahar ve sonbahar aylarında 20 derece civarındadır. Ocak ayı ortalaması 1.8 derecedir.

Ulu Camii

Roma dönemi’ne ait olan İslamdaki beşinci Harem- i şerif olan Ulu Camii, Hz. Ömer zamanında Diyarbakır ilinde yer alan müslüman Araplar tarafından şehrin göbeğinde bulunan en büyük Hristiyan kilisesi olan Mar – Tama kilisesi, M.S 639 yılında cami olarak değiştirilmiştir. Konum

Büyük Selçuklu Sultanı olan Melikşah tarafından 1091 yılında özel bir şekilde restore ettirilmiştir. Bunun üzerine daha sonra 1115 yılında deprem ve yangından sonra camii büyük hasar almıştır. Yine 1240 senesinde halkın desteği ile cami yeniden kaldırılmış ve yeniden onarılmıştır. Kara taş denilen taşlar kullanılarak inşa edilen caminin avlusunda yer alan şadırvanları farklı dönemleri yansıtıyor.

Selçuklu, Akkoyunlu, Karakoyunlu, Akkoyunlu ve Osmanlı dönemlerine ait olan 20 tane kitabe oldukça önemlidir. Anadolu’daki en eski cami olma özelliğine sahiptir. Ulu cami etrafında bulunan iki medrese ile birlikte anıtsal yapı olarak ilgi çekiyor. 705 – 715 yılları arasında yapılan cami yapılış yönü ile Şam’da yer alan Ümmiye ve Emavi camilerine benzerlik gösteriyor. Ayrıca caminin içerisinde bir tane güneş saati yer alıyor. Bu güneş saati Sibernetiğin babası olarak görülen El Cezari tarafından yapılmıştır. Bunun yanı sıra, Hani Dağı’nın yamaçlarında Kaynamakta olup büyük bir havuz oluşturan bu caminin alt kısmında su kaynağı da bulunuyor.

Surlar üzerinde yer alan iki eski kapıyı Mardin ve Harput’u birleştiren bir noktada yer alıyor. Alışkın olduğumuz boya inşa yerine ene genişleme bu camide görülebilir. Mardin’deki ve Diyarbakır’daki camilerin içi şatafattan çok uzaklar. Çok alışkın olmadığımız bir durum olduğu için şaşırtıcı geliyor.

Hevsel Bahçeleri

Hevsel Bahçeleri Bölgede zamanında yaşamış olan bütün medeniyetlerin izleri görülüyor. Diyarbakır son derece etnik bir ildir. Bölgede yaşayan bütün medeniyetlerin etkin ve kültüre ihtiyacına karşılık olarak özgünleştirilerek meydana getirilen bölgede, var olmaya hala devam ediyor. Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri Kültürel Peyzajı, sular ve bahçeler olmak üzere iki farklı ana bölümden meydana geliyor. Konum

 

Yaklaşık olarak 7 bin yıldır varlığını korumaya devam eden Diyarbakır Kalesi bahçeleri ile birlikte dünya tarihi adına önemli bir miras olma özelliğini bünyesinde barındırıyor. Bahçe kültürü Diyarbakır’da oldukça önemlidir. Hal böyle olunca Diyarbakır, sibil bahçe olarak kendine has bir değeri yıllar boyunca halkın kullanımına açık bir hale getirmiştir. Diyarbakır kalesi ve Hevsel Bahçeleri UNESCO’ya girmiştir. Konumu

2015 yılında UNESCO Dünya Kültürel Mirası Listesi’ne girebilmiştir. Dicle üniversitesinin kampüsü ile birlikte olan bu bahçe eski zamanlarda çoğunlukla ekilen; soğan, roka, marul, şeftali, armut, karpuz, kayısı meşhurdur. Bunun sebebi ise güvercin gübresidir. Nehirdeki suyun çekilmesi ile birlikte meydana gelen bahçe 700 hektarlık bir alanı kapsıyor zaman içerisinde; Hosel, Esfel, Hevsel isimlerini almıştır.

Hevsel Bahçeleri Kim Tarafından Onarıldı?

Doğu Anadolu bölgesinde yer alan bu bahçe tam manası ile bir kuş cennetidir. 180’den daha fazla kuş çeşidi bu bahçeyi ziyaret ediyor. Bunun yanı sıra susamuru, tilki, kirpi, sincap, sansar gibi pek çok hayvanın uğrak ve barınma yeridir. Göçmen kuşların da uğrak yeri haline gelmiş olup, hem barınma hem dinlenme yeri olarak kullanılıyor.

Bu bahçeye özgü olarak; pembe göğüslü ötleğenler, yabani şahin, boz alamcekler, kızıl şahin, yılan kartalı, kukumav, kerkenez gökçe delice, kerkenez ve arı şahini gibi çeşitli yırtıcı kuşlara yılanlara ve bazı yabani hayvanlara yılın her döneminde rastlamak mümkün. Diyarbakır’da 30’un üzerinde medeniyet yaşamış ve birbirinden farklı izler taşımakta olan bölge, sadece tarımsal amacın kullanımının yanı sıra geleneksel ve tarihi olarak da ayrı bir yere sahiptir.

Dicle Nehri kıyısında olan bazalt platonun kıyısında yer alan geniş bir düzlükte bulunuyor. Kent ilk olarak iç kale ve dış kaleden meydana geliyordu. Arap ve Türk dönemlerinde ise daha fazla genişleterek onarımı yapılmıştır. 5 kilometre uzunluğuna sahip olan kalenin pek çok sayıda kulesi de bulunuyor. Kentin temelini oluşturan iç kale küçük çapta yapılmış olan bir kaledir. M.Ö 3700 – 3500 yıllarında yaşayan Hurri – Mitaniler tarafından inşa edilmiştir. Surlar ise Roma imparatorluğu tarafınfan 2. Constantius’un M.S 349 yılında onarımı yapılmıştır. İçkale 1524 – 1526 yılları arasında Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan Süleyman tarafından tekrar onarılmıştır. Daha sonra yapılmış olan ilaveler ile şu an ki halini almıştır.

Ziya Gökalp Müze Evi

1806 yılında inşa edilmiş özel bir yapıdır. Yapım aşamasında kullanılan taş türü, bazalt taştır. İki katlı olan yapı, 1876 yılında doğan sosyolog yazar Ziya Gökalp’in evidir. Ziya Gökalp‘in ailesi 1824 yılında eve taşınmıştır. Aile üyelerinin vefatının ardından Turizm Bakanlığı’nın kararı ile birlikte 1956 yılında ise müzeye çevrilmiştir. Müzenin içerisinde yazara ait olan bilgiler, eşyalar ve belgeler yer alıyor. Konum

Bu müze içe dönük bir şekilde inşa edilmiştir. Iç avlunun çevresinde evin bütün bölümleri yerleştirilmiş bir şekilde inşa edilmiştir. Diyarbakır evlerindeki havuzu eyvanının güzel örneklerini görebilme şansına sahipsiniz. Her sene binlerce turistin uğrak yeri olan müze, Diyarbakır’ın etnik evleri baz alınarak inşa edilmiş bir şekildedir.

Haremlik Selamlık olarak iki farklı bölümden oluşan ev, 2014 yılında gerçekleşmekte olan eylemler esnasında hasar meydana gelmiş, kütüphanesi ise yerle bir olmuştur. 2016 senesinde ise onarılarak eski halini almıştır. Müze içerisinde sergilenmekte olan eserler geçmiş dönemlere ışık tutuyor.

Ahmet Arif Edebiyat Müzesi

Diyarbakırlı olan ünlü şair Ahmed Arif’e 2011 yılında ithaf edilen 120 yıllık konak. Ahmet Arif Edebiyat müze kütüphanesi olarak faaliyet gösteriyor. Cahit Sıtkı Tarancı’nın hemen yan tarafında bulunan müze, Diyarbakır evlerinin bütün özelliklerini bünyesinde barındıran özüne uygun bir şekilde muhafaza edilerek günümüze kadar herhangi bir zarara uğramadan ulaşabilmiştir. Konum

Kültür ve turizm Bakanlığı’nca kamu haline getirilen müze, onarıldıktan sonra Ahmed Arif adına verilmiştir. Şaire ait olan kişisel eşyaların, el yazısı şiirleri ve bu topraklarda yetişen, büyüyen şairlerin fotoğrafları yer alıyor. Kütüphane içerisinde fazla miktarda edebiyat, tarih ve daha nice kitaplar ile siz değerli ziyaretçileri bekliyor.

Behram Paşa Konağı

Behram paşa sokağının doğu tarafında bulunan konak, kültürel olarak Diyarbakır ev mimari yapısına uygun bir şekilde olarak inşa edilmiştir. Bölgede yer alan en iyi ve en güzel sivil mimari örneklerinden yalnızca biri olan Behram Paşa Konağı doğu ve güney olmak üzere iki farklı bölüme ayrılarak iki katlı bir bina olacak şekilde konak inşa edilmiştir. Konağın yapımında bol miktarda bazalt taşı kullanılıyor. Bir avlu ve avlunun etrafını çevreleyen eyvan ve odalardan meydana geliyor. Yıllarca binlerce, on binlerce turiste ve yerli ziyaretçiye ev sahipliği yapmıştır. Konum

Cahit Sıtkı Tarancı Müzesi

Ünlü şair Cahit Sıtkı Tarancı’nın doğduğu ve büyüdüğü bir evdir. 1733 yılında inşa edilmiş olup diğer bütün evlerde olduğu gibi kültürel ev yapısına sahip olan bütün özelliklerini taşıyor. Avlu etrafında sıralı bir şekilde dört kattan oluşan evin her katı yani tamamı bazalt taş kullanılarak inşa edilmiştir. Konum

İklim şartlarına uygun bir şekilde yazlık olarak kuzeyde, kışlık olarak güneyde, ilkbahar ayında doğu cephesinde ve son olarak sonbahar da ise batı cephesinde kalınması için farklı bölümlere ayrılmıştır. Kuzey kısmında mutfak yer alıyorken, güney cephesinde ise hamam bulunuyor. İrili ufaklı olan 14 farklı odadan, mutfaktan, kilerden ve tuvaletten oluşuyor. Evin en önemli olan yeri ise iki katlı olan yazlık kısımdır.

Bu konağın ikinci katında çift kemer açıklı eyvan ile büyük bir asıl oda yer alıyor. 1973 yılında Kültür Bakanlığı tarafından Cahit Sıtkı Tarancı’nın aile üyelerinden alınmış ve 1974 yılında onarılarak Cahit Sıtkı Tarancı Kültür Müzesi olarak bütün ziyaretçilerine kapılarını açmıştır. Müzenin içinin bir kısmı etnografya müzesi olarak kullanılırken diğer bir kısmı ise şaire ait kişisel eşyaların sergilenmiş olduğu bir yerdir.

Cahit Sıtkı Tarancı’nın anısını yaşatmak için doğduğu evi müzeye dönüştürmüşler.  İçinde şairin eşyaları, el yazısı ile yazılmış mektupları, aile fotoğrafları yer alıyor. Müze dört binadan oluşuyor. Her mevsim için ayrı birer bina inşa edilmiş. Bence müzenin en güzel kısmı bazalttan yapılmış duvarları. Kullanılan taşın etkisiyle siyah renkte duvarları var. Beyaz camlarıyla çok güzel bir tezat oluşturuyor.

Gazi Köşk Şark Evi

Diğer bilinen bir isim ise Sema Köşküdür. 15. Yüzyılda yaptırılmış olup Akkoyunlu mimarisinin etkilerini ve özelliklerinin taşıdığı gözlemleniyor. Atatürk, Çanakkale savaşından sonra 1916 senesinde 16. Kolordu komutanı olarak Doğu Cephesi tarafında görevlendirilmiş ve Diyarbakır’a gelmiştir. Surlar dışında yer alan Semanoğlu Köşkü, konaklaması üzerine tahsil edilmiştir. Atatürk bu tarihten itibaren olarak 1917 yılına dek burada konaklamıştır. Konum

İskender Paşa Konağı

Bu konak adını bulunduğu mahalleden ve Diyarbakır’ın valisi olan İskender Paşa Konağı, 1551 yılında yapılıp inşa edilmiştir. Kanuni döneminde vali olan iskender paşa, aynı yıl içinde bir tane de cami yaptırmıştır. 500 senelik olan bu tarihi ile günümüze kadar herhangi bir zarara uğramadan sapa sağlam ulaşmıştır. L şeklinde yapılmış olan konak, haremlik selamlık olarak farklı bölümlere ayrılmıştır. Konum

Sur içinde bulunan konağın geniş yapılı odaları 40 odası ve güzel bahçesi ile bütün yerli ve yabancı turistlerin dikkatini çekmeyi başarıyor. Tarihi dokusunu günümüzde de hala koruyan konağın alt kısmında bir tane kafe yer alıyor. Ziyaret etmiş olduğunuz zaman geniş avluda kahvaltı yapabilir veya bir şeyler kahve ya da çay içerek yorgunluğunuzu giderebilirsiniz.

Cemil Paşa Konağı

Cemil Paşa Konağı 1887 senesinde inşa edilmiş olup, Diyarbakır’ın sivil mimari örneklerinden yalnızca bir tanesidir. Büyük avlusu ile birlikte etrafında konuşlanan binalar ile birlikte haremlik ve selamlık olarak iki farklı bölüme ayrılıyor. Oldukça ihtişamlı olan bir yapıdır. Kireçtaşı ve kesme taş kullanılarak tarihi yerler arasında yer almayı başarıyor. Konum

İki farklı girişi olan bu konak oldukça büyük bir yapıdır. Bunun yanı sıra bir havuz, bir bahçe ve bir ahıra sahiptir. Odalar iki farklı şekilde inşa edilmiştir. Yazlık ve kışlık olarak mevsimlere göre ayrılmıştır, gelen misafirlere ve ziyaretçilerine özel misafirhane ve diğer odalar ile birlikte keyifli bir hizmet sunuyor. 2014 yılında konakta çok büyük bir onarım yapıldı. Konakta çömlek, tekstil, metal, cam gibi pek çok eşya incelenmek üzere kent müzesinde ziyaretçilerini bekliyor.

Diyarbakır Arkeoloji Müzesi

1934 yılında hizmete açılmış olan Diyarbakır Arkeoloji Müzesi, 1986 senesinde yeni bir binaya taşınarak ziyaretçilerini burada ağırlamaya devam ediyor. Bu taşınma sürecinde Ulu Cami’nin batısındaki Artuklu hükümdarı el – Melikü’s Salih Mahmud döneminde yaptırılan Sincariye Medresesi’nde hizmet veriyor. Konum

Müzenin içerisinde Diyarbakır ve çevresinde yer alan Asur, Hitit, Bizans, Roma, Artuklu, Akkoyunlu ve Osmanlı devletine ait olan eserlerin sergilenmiş olduğu müzede, bölgede elde edilmiş olan neolitik çağa ait eserler sergileniyor. Müzede bulunan toplam eserlerin sayısı 11 bini geçiyor. Islami eserlerin birçoğu da bu müzede segileniyor. Kitaplar, şer’i sicil defterleri, mezar taşları ve Artuklulara ait olduğu düşünülen son derece zengin sikke koleksiyonları ve Selçuklu taş kabartmalari ile pişmiş toprak kapları son derece önemlidir. Eserler arasında kapı tokmakları, sandalye ve sehpalar, ahşap kapılar, halı yastıkları, divan örtüleri, halı ve kilimler, fildişi ve sedef işlemeli komodin, divan örtüleri ve oldukça zengin olan kumaş eşya koleksiyonları özellikle dikkat çekiyor.

Dengbej Evi

2007 yılında 28. Dengbej diye hizmet vermekte olan evde dengbej; Kürt tarihini, kültürünü, edebiyatını ve müziğini gelen ziyaretçilerine hikayeleştirerek anlatıyorlar. Sabah saat 09. 00 ile akşam 17. 00 saatlerinde 4 – 5 tane dengbej sürekli olarak stran ve kilam söylüyorlar. Beş bin yıllık tarihe ve geçmişe sahip olan tarihe ışık tutan dengbej evi, bir kültüre ve geleneğe ait olan bilgileri elde edebileceğiniz bir yer. Konum

Önceki dönemler de müziksiz olarak dile getirilen stranlar, son 60 yıldan beridir müzik ile birlikte şarkılar söylenmeye başlanmıştır. Bir Kürt geleneği olan geleneksel ev; yalnızca bir şarkı ve bir hikaye anlatımından ibaret değil tarihin en büyük anlatıcılarındandır. Halkın ozanı olarak biliniyor ve adlandırılıyor. Aynı dili konuşmuyor ve aynı dili anlamıyor olsanız dahi atmosferin sıcaklığı ve ortamın nasıl bir yer olduğu gözlemlenmek için oldukça harika bir fırsat.

Park Orman

Diyarbakır’ın oksijen ihtiyacını karşılayan eski adı ile Ayşe Nur Park Ormanı olarak biliniyor. 2007 yılında halkın kullanımına sunulmuş olan bir ormandır. Parkın içerisinde toplam 1553 tane ağaç bulunuyor. Bu ağaçlar tam olarak 57 farklı türededir. 11 bin tane farklı türden bodur ağaç ve çalı, 12 bin adet mevsimlik çiçek ve ağaç doğaya can veriyor. Oturabileceğiniz 272 tane bank, 5 tane de çocuk oyun parkı bulunuyor. Konum

Göletli Park

Merkez ilçede yer alan bu park, Mimari açıdan son derece dikkat çekiyor. 2011 yılında yapılmaya başlanan 55 bin metrekarelik alanı kaplayan Göletli Park’ın 10 dönümü gölet olarak kullanılıyor. Konum

Diyarbakır Surları 

Urfa Kapısı ve Mardin Kapısı gibi birçoğu Unesco Dünya Mirası Listesi’nde olan şehir kapıları surlar üzerinde yürünemese dahi panaromik olarak görülebilir. Burada bir parantez açıp Mardin Kapı şen olur, türküsünün de kapı isminden de anlaşılacağı gibi Diyarbakır’a ait bir türkü olduğunu söyleyebiliriz.

Diyarbakır surları yüksekliği 12, genişliği 5 metreyi bulan yapısıyla dünyanın en sağlam surlarından biri. Uzunluğu 4.5 kilometreyi buluyor ama sadece 100 metre civarında da bir açıklığa sahip. Cumhuriyet’in ilk zamanlarında atanan vali tarafından bu şehir çok sıcak, buradaki surları yıkalım diye bir karar çıkıyor.

Dağkapı civarından surlar yıkılmaya başlanıyor. Dönemin mimar, arkeolog ve ressamı olan Albert Gabriel tarafından yıkılan sur bölgesinin fotoğrafları çekiliyor. Aynı zamanda bu bir dünya mirasıdır, burayı yıkamazsınız dese de vali yıkıma devam ediyor. Albert Gabriel işin peşini bırakmıyor ve hükümete çektiği telgraf sonucu başarıya ulaşıyor. 82 adet burca sahip olan surlar yıkılmadan günümüze kadar kalabiliyor. En sağlam olan burç ise Keçiburcu.

On Gözlü Köprü

Unesco Dünya Mirası’nda yer alan Hevsel Bahçeleri’nin orada bulunan On Gözlü Köprü’nün malesef iki gözü toprakla doldurulup çay bahçesi yapılmış. Köprünün arkasına da toki benzeri konutlar inşa edilmiş.

Tarihine ve köprüyle ilgili genel bilgilere gelecek olursak, On Gözlü Köprü, Dicle, Silvan ve Mervani Köprüsü olarak da biliniyor. Yapımına 6. Yüzyılda başlandığı düşünülen köprü, gördüğü savaşlar sebebiyle yıkılıp, pek çok kez onarılmış.

Hasanpaşa Hanı

Ulucami’nin karşısında yer alan han, Osmanlılar tarafından 16. yüzyılda yaptırılıyor. Kervanlara konaklama imkanı sunmuş olan han şuan kahvaltı için uğrak mekanlardan biri.

Handa ek olarak atölyeler ve hediyelik eşyacılar bulunuyor. Avlusunda bir çay içmek insanı zamanda yolculuğa çıkarıyor. Dışarısı sıcaktan cayır cayır yanarken burada ferahlamak çok iyi bir seçenek olacaktır.