Başlıklar
Çatalhöyük, Orta Anadolu’da bulunan, günümüzden yaklaşın 9 bin yıl önce yerleşim yeri olmuş Kalkolitik Çağ ve Neolitik Çağ kentidir. Dünyadaki ilk kentsel yerleşim yeri olarak kabul edilir. Doğu ve Batı yönleri doğrultusunda iki höyük yerleşimi mevcuttur, Doğu’daki höyük Neolitik Çağ yerleşmesi, Batı’daki höyük ise Kalkolitik Çağ’a tarihlenir. Tarihsel kent, Konya ‘nın 52 km güneydoğusunda, Çumra İlçesinin 11 km kuzeyindedir, yakınlarında daha geç tarihli bir Bizans yerleşkesi de bulunur.
Çatalhöyük Kazı Alanı
Çatalhöyük Doğu Yerleşkesi bugüne kadar bulunmuş en eski Neolitik Çağ kentidir, 1958 yılında başlayan kazıların ekip başkanı James Mellaart kenti keşfettikten sonra 1961-1965 yılları arasında kazılara başlamıştır. 1993’te yeniden başlayan kazı çalışmaları Cambridge Üniversitesi’nden Ian Hodder tarafından gerçekleştirilmektedir ve Türkiye, İngiltere, Yunanistan ve Amerika Birleşik Devletleri’nde kazı ekip üyeleri bulunmaktadır.
Kazı çalışmalarının büyük kısmı Neolitik Yerleşme olan Doğu Çatalhöyük’te gerçekleştirilmektedir. Batı Çatalhöyük’te 1961 yılında yüzey araştırılmaları yapılmış ve sondaj çalışmaları başlamıştır, Çumra Çatalhöyük yerleşim birimlerinin Tunç Çağı’nda terk edilmiş olduğu tespit edilmiş, alüvyonlu topraklarda eski insanların tarım yaptığı ve ev mimarilerini geliştirdikleri gözlenmiştir.
Tabakalanma ve Tarihlendirme
Doğu Çatalhöyük MÖ. 7400 – 6200 yılları arasına tarihlendirilmiştir, yerleşkede 18 neolitik yerleşim katmanı bulunmuştur. Tabakaların çoğu M.Ö 6500 – 6000 tarihli Erken Neolitik’in ilk evresindedir, altıncı katman sonrası ikinci evre yerleşkelerini içerir. Batı Çatalhöyük ise Erken Kalkolitik Çağ’a tarihlenir, MÖ 6200 – 5200 yılları arasındaki yerleşme Helenistik Dönem ve Bizans dönemine kadar gelen buluntuları içerir.
Çatalhöyük’te Açığa Çıkan Buluntular
Çatalhöyük’te mimari konutlardan ve açık alanlardan oluşur, konutların girişleri düz çatılardan bir merdiven yardımıyla yapıldığı sanılmaktadır.
Tarihi Yerler arasında yerleşmede saray, tapınak ve büyük depolama alanlarına rastlanmamıştır, konutların içindeki boğa başlarının dinsel figürler olduğu tahmin edilmektedir.
Evler bitişik düzende, ortak duvarlı olarak inşa edilmiştir, kerpiç tuğlalar taş temel olmadan kullanılmıştır. Ahşap ve kil temel yapı taşıdır, bu işçilikte gelişmiş düzeyi çanak çömlek yapımında da göze çarpar, biçim olarak derin kaseler, dar ağızlı çömlekler el işçiliği ile yapılmıştır. Geç dönemlerde çanak çömlek işçiliği gelişmiştir, parlak yüzeyli çömlekler yapılmış, renkli kaseler ve gündelik kullanılan çömlekler üretilmiştir.
Konya ‘da Küçük buluntular arasında, topuz başları, taş boncuklar, eyer biçimli el değirmenleri, obsidiyen aynalar, havanlar, havanelleri, açkı taşları, taş yüzükler, bilezikler, öğütme taşları, oval bardaklar, kepçeler, derin kaşıklar, iğneler, kemer kopçaları, kemik aletler, el baltaları, keserler, bulunmaktadır.
Çatalhöyük’te İnanç Dünyası
Çatalhöyük Doğu Yerleşkesi Anadolu’nun kutsal alanları olan en eski yerleşim birimidir, kutsal odalar konutların içinde bulunur. Konya ‘da Duvar resimleri, heykeller ve kabartmalar geniş odalarda bulunur, bu odaların ayin için ayrıldığı sanılmaktadır. Ana Tanrıça figürleri, av ve bereket büyüsü olduğu zannedilen duvar resimleri bu odalarda bulunmuştur, boğa başlarının kült nesnesi olduğu söylenmiştir. Evlerin odaları ayrıca gömü alanları olarak kullanılmış, Ana Tanrıça ve ata kültürü inanç sistemini oluşturmuştur.
Konya Çevresindeki Diğer Gezilecek Tarihi Yerler
- Çumra Gezilecek Yerler
- Eflatunpınar Hitit Su Anıtı
- İvriz Kaya Anıtı Kabartmaları
- Konya’nın Tarihi Yerleri
- Sille Köyü
- Karaman Gezilecek Yerler
- Konya Gezilecek Yerler
- Tarihi Yerler